Sivrihisar Uçağı

Sivrihisar Uçağı

1921 yılında Türk ordusunun envanterinde kullanılabilir durumda sadece 5 uçak vardı ve bunlarda son derece bakımsızdı. Bunun üzerine seferber olan Sivrihisar halkı tüm mal varlığını bir araya getirerek Türk Ordusu`na yeni bir uçak alınması için 4 bin lira bağışladı. Bu bağışla alınan çift kanatlı Fransız yapımı Bregeue 14-B2 uçağına “Sivrihisar Tayyaresi” adı verildi ve Türk halkının direnişinin sembolü oldu.

98 yıl sonra, Türk Hava Yolları filosuna kattığı yeni uçağına “Sivrihisar” adını verdi.

O gün direnişin sembolü olan “Sivrihisar tayyaresinde olduğu gibi, bayrağımız gökyüzünde Sivrihisar uçağının kanatlarında dalgalanacak.

Türkiye’de Orduya Savaş Uçağını İlk Bağışlayan Sivrihisar Halkı Olmuştur.

Kahraman ve asil Sivrihisar halkı tüm yokluk ve imkansızlıklara rağmen, Anadolu’da bir ilçe olarak dişinden tırnağından arttırdıkları ile aralarında topladıkları o devrin parası ile 4.000 liraya bir uçak satın alıp kahraman ordumuza armağan etmişlerdi. Hediye edilen Breguet-14 tipi uçak kurtuluş savaşında önemli görevler vermişti. O zaman ordunun bir uçak bölüğü ve toplam 10 adet uçağı vardı. 10 uçaklık filonun bir uçağı hediye edilen bu uçak olduğu düşünülürse, Sivrihisar halkının yaptığı ileri görüşlü fedakarlığının önemi daha iyi anlaşılmaktadır.

Uçak satın alındıktan sonra Sivrihisar üzerinde halkı selamlamak üzere uçuşlar yapmış ve o esnada üzerine Sivrihisar halkına teşekkür içeren kağıtları atmıştı.

Atatürk’ün 22-29 Mart 1922 tarihinde Sivrihisar’da konakladığı, misafirlerini ağırladığı ve Bakanlar Kurulunu topladığı sırada Sivrihisar uçağı da şehrin üzerinde uçuşlar yaparak heyeti ve halkı selamlamıştı.

Bu uçağın hatırasının unutulmaması için; Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü’nün katkıları ile uçağın aslına uygun maketi yapılmıştır. Bu maket Sivrihisar Belediyesince düzenlenen Sivrihisar Dörtyol üzerindeki açık hava harp tarihi anıt müzesi haline getirilen seyirlik parkına yerleştirilmiştir. Böylece o tarihteki Sivrihisar halkının yapmış olduğu fedakarlıkların bir sembolü olarak anıtlaştırılmıştır.

Kaynak: Osmanlı Belgelerinde Sivrihisar – S.E.V. Sh.139

Kurtuluş Savaşı’nda Sivrihisarlıların Orduya Armağanı: SİVRİHİSAR TAYYARESİ
Breguet 14 B2 uçağı (*)

Kurtuluş Savaşı Türk halkının vatan sevgisini, özgürlük aşkını tüm dünyaya duyuran bir mücadele olmuştur. Sivrihisar Tayyaresi de bu mücadelenin vatan toprağının her metrekaresinde var olan anıtlarından bir tanesidir. Savaş başlayalı iki yıl oluyordu. Kütahya-Eskişehir savaşında talihsiz bir yenilgi alan ordumuz Sakarya ırmağının doğusuna çekilme kararı almış ve ordumuzun çekilmesinden güç alan Yunan orduları işgale başlamaktaydı.

Sivrihisar ve köyleri de bu işgale maruz kalan toprakların içinde bulunuyordu. Burada yaşayan halkın işgalle birlikte Yunanlılardan gördükleri zulüm, yağma, talan, hırsızlık ve çeşitli işkenceler de cabasıydı. Yunan ordusu bağları, bahçeleri ve ekinleri tahrip ediyor, kendi askerlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için halktan para topluyor, türlü işkenceler de bulunuyordu. Yetmezmiş gibi işgalden sonra Sivrihisar’dan kaçarken Türk esirlerini de götürmek istiyorlardı. (Türk esirler Sivrihisar şubesinde bulunmaktaydı.) Türk Akıncı kuvvetlerinin arkadan takip ettiğini anladıklarında ise tek çareyi şubeyi yakmakla bulmuşlardı. Bu yangında bazı esir askerlerimiz şehit olurken büyük çoğunluğu da Akıncılar ve Sivrihisar halkı tarafından büyük çabalarla kurtarıldı. Yunanlılarla Akıncılar arasında çıkan silahlı çatışmada, çok sayıda Yunan askeri de öldürüldü ama Sivrihisar halkından da birçok kişi hayatını kaybetti. Halktan ölenlerin ellerinde bıçak, kazma, kürek ve balta gibi silahlar bulunması ise dikkat çekici bir nokta. Ayrıca ölenlerinin çoğunun yaşlılardan oluştuğu da göze çarpan bir diğer özellik. Asıl çatışmaya giren Türk Akıncı Müfrezesinden ise bir kişi şehit oldu. Bu şehidimiz çok sayıda düşman öldürmüş; siper ettiği kulübeden giren bir kurşunla alnından vurularak şehit olmuştu. Vurulduğu yerde bir kalbur fişek kovanı bulunması kahramanca savaştığının bir delilidir.

20 Eylül 1921’de kurtulan Sivrihisar, Kurtuluş savaşımızın son harbinde yine önemli rol oynamış. Mustafa Kemal Atatürk, Başkomutan Meydan Muharebesinin bazı planlarını bizzat Sivrihisar’ a gelerek Sivrihisar ‘da hazırlamıştır. Başkomutanlık savaşında yardımcı kuvvetlerin bir kısmı Sivrihisar ‘da konaklamış ve 27 Ağustos’ ta Sivrihisar’dan ayrılarak asıl ordumuza katılmışlar. Bu konaklama sırasında Sivrihisar halkı yiyecek ekmeğine kadar neyi varsa ordumuzun askerine vermiş. Savaşa giden askerlerin yanına dişinden tırnağından arttırdığı her şeyi koyarak Türk halkının kahraman ordusuna göndermekte bir an bile tereddüt etmemiştir,

Sivrihisar halkı verdikleri insan üstü mücadeleyi yeterli bulmamış olacak ki bunun yanı-sıra elinde avucunda ne varsa birleştirip, dört bin liraya ordumuza bir uçak almakta bulmuş çareyi, işte alınan Fransız yapımı Breguet 14 B2 uçağının adına Sivrihisar Tayyaresi denilmiştir. Bu uçak Kurtuluş savaşımız boyunca ordumuzun gücüne güç katmış, başarılı olmasında önemli bir rol oynamış. Şu anda ise hak ettiği hürmeti görmüş kahraman tayyare. Belediye Başkanı Yaşar Yurtdaş’ın çabalarıyla, ODTÜ Toplum ve Bilim Merkezinin de girişimleriyle kanat açıklığı 15 metre olan orijinal uçağın, yarısı boyutunda bir model üretilmiş. 7.5 metre kanat açıklığına sahip olan, üretildiği dönemin tekniğine göre ahşaptan yapılan, dayanıklı olması için fiberglas ile kaplanarak orijinal rengine boyanan model uçak Sivrihisarlılara hediye edilmiş. Sivrihisar halkının haklı direnişini, ordumuz ve Kurtuluş Savaşımız için yaptıklarını ödüllendirmek için dikilen bu anıt milletimizin kendisiyle gurur duymasının gerektiğinin güzel bir göstergesi olarak çıkıyor karşımıza.

(*)  Eskişehir Valiliği “ESKİyeni” Aylık Şehir Kültürü Dergisi

Tayyare Tevsim Merasimi

Sivrihisar’ın otuz beş bin liralık tayyare teberruatı üzerine (2) numaralı Sivrihisar tayyaresinin tevsim mera­simi bu hafta cuma günü icra edilmiştir. Perşembe günü saat on beşte iki tayyare ufukta görünmüş ve fedakâr bir halk kitlesinin “Yaşa!..” nidâları arasında yere inmiş, biri tekrar avdet eylemiş. Sivrihisarlılarımıza ait olanı da orada kalmıştır. Gece belediye tarafından pilot İshak ve Raşid Tekin Beyler şerefine bir ziyafet verilmiş ve şehrin kendi ma’mulâtından iki Günyüzü kilimi hediye edilmiş. Ertesi cuma günü saat on beşte de şube reisinin beliğ bir nutku ile merasime başlanmıştır. Şube reisi bey tayyareciliğin asr-ı hazırdaki terakkiyatı ve bu terakkilerin ehemmiyetlerini izah eyledikten sonra Kaymakam Rıza Bey Efendi tayyarenin kurdelesini kesmiştir. Ve merasime ihtiyarı, genci, kadını ve erkeği ile hemen bütün kasaba iştirak etmiş, kendi hamiyet ve teberrularının bu nadide eserini mefhar ile temaşa eylemişlerdir.

Bundan sonra tayyare şehir ve civar köyler üzerinde bir cevelan yapmış, Eskişehir’e müteveccihen hareket etmiştir. Sivrihisarlılar pek yakında üçüncü tayyareyi de alabileceklerini temin ederek müftehirdirler. Muhterem Sivrihisarlıların bu yüksek hamiyetlerini alkışlarız.

(Eskişehir’de Sakarya, 5 Kânunuevvel/ Aralık 1927, Numara 99, Sayfa 1.)

Asr-ı hazır: Şimdiki çağ.

Beliğ: Düzgün söz söyleyen.

Cevelan: Dolaşma, gezinme.

Ma’mulât: Elde yapılmış.

Mefhar: Övünme.

Müftehir: Övünen.

Râsıd: Gözeten, gözleyici.

Teberru: Bağış.

Teberruat: Bağışlar.

Terakki: ilerleme.

Tevsim: isimlendirme

Hazırlayanlar: Mehmet KONUKÇU – Yasemin KIZILYER