– Tarihi Sivrihisar Evleri Plan Tipleri –
Sivrihisar evlerinin plân kuruluşları genellikle Anadolu Türk konut mimarisinin karakteristiklerini yansıtmaktadır. Bu bağlamda evlerin plânlarını oluşturan elemanların işlevi ve kullanım tarzları da iç sofalı ve dış sofalı geleneksel Türk evlerinin özelliklerini taşımaktadır. Evler çoğunlukla iki katlı olarak inşa edilmesine karşılık, tek katlı örneklere de rastlanmaktadır. Ancak daha yaygın olanı, arazinin eğiminden faydalanılarak, altta yarım kat yüksekliğinde bir bodrumla iki katlı evlerde iki buçuk, tek katlı evlerde ise bir buçuk katlı dış görünüşe sahip konutlardır. İki katlı evlerin esas ikamet edilen kısmı üst katlarıdır. Alt katlar; ahır, kiler (harç-evi), kışlık oda ve mutfak gibi hizmet birimlerine ayrılmıştır. Zaimoğlu Konağı, Yazıcıoğlu Konağı ve Şefik Sakarya Evi gibi bodrumu bulunan büyük evlerde bu türden birimler bodruma kaydırılarak, giriş katındaki mekânlar tamamen kışlık odalar şeklinde düzenlenmiştir. Plan örnekleri ⇓
Evlerin ana ortak mekanını sofa oluşturmaktadır. Buna bağlı olarak evlerin planları sofanın konumuna göre şekil almıştır. Yapıların tamamı iç sofalı veya dış sofalı olarak planlanmıştır. İncelenen evlerde, orta sofalı ve sofasız örneğe rastlanmamıştır. Ancak, hem iç sofalı hem de dış sofalı evlerin plan özelliğini gösteren “karma sofalı” diye adlandırılabilecek bazı örneklere de rastlanmaktadır. Bu konuda daha önce (1986) ayrıntılı bir gruplandırma yapan F. Özşuca Sivrihisar evlerinin plan tipolojisini;
1- Dış Sofalı Evler
- I tipi dış sofalı evler,
- L tipi dış sofalı evler,
- Köşe sofalı evler,
- Üç tarafı kapalı dış sofalı evler
2- İç Sofalı Evler
- Karnıyarık tipi evler
- Bir tarafı kapalı karnıyarık tipi evler
- Haç tipi evler
- T tipi evler
3. Karma Sofalı Evler
Şeklinde belirlemekte; iç ve dış sofalı evlerin mahallelere yaklaşık eşit oranda dağıldıklarını, karma tiplerin ise çok az görüldüğünü ifade etmektedir. Araştırmacı bunların şehirdeki oranını ise % 52 dış sofalı, % 38 iç sofalı ve % 10 karma sofalı olarak vermektedir. Bu oranların zamana göre değişiklik geçirdiği kuşkusuzdur. Eskiden daha çok rağbet gören dış sofalı evlerin giderek azaldığını, hatta soğuktan korunmak için bunların açık yüzlerinin son zamanlarda kapatıldığını ve daha muhafazalı olan iç sofalı evlerin yaygınlık kazandığını söylemek mümkündür.
* * *
Tarihi Sivrihisar Evleri
Prof.Dr. Yüksel Sayan – Ege Üniversitesi, 2009
Yorum Yaz