Mesut Akdağ

Adalet ve İnsana Yansıması

Adalet ve İnsana Yansıması

Allah (cc) Nahl suresi 90. Ayet-i kerimesinde “Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayasızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.’’ buyurmaktadır.

Allah (C.C), bu ayette ilk olarak adaleti emretmektedir. Adaletin birçok tarifi veya manası vardır. Aynı zamanda da bazı kavramlarla farklı manalar taşımaktadır. Adalet, en başta denge olduğu gibi ahlaki, felsefi, dini (Kuran ve sünnet) ve sosyal hayat bakımından da farklı manalar ihtiva etmektedir.

Ahlaki açıdan, ferdî ve sosyal hayatta dirlik ve düzenliği, hakkaniyet ve eşitlik ilkelerine uygun yaşamayı sağlayan ahlaki bir erdem olarak karşılığını bulur adalet.

Kur’ân-ı Kerîm’de ve hadislerde ise adalet, genellikle düzen, denge, denklik, eşitlik, gerçeğe uygun hükmetme, doğru yolu izleme, takvaya yönelme, dürüstlük, tarafsızlık gibi anlamlarda kullanılmıştır.

“O Rabbin ki seni yarattı, seni insan olarak şekillendirdi ve seni dengeledi. Terkibini de dilediği gibi yaptı.” (İnfitar 82/7-8)

İnfitâr suresinin bu yedinci ve sekizinci ayetlerinde insanın fizyolojik ve fizyonomi yapısındaki uyum, ahenk ve estetik görünüm, adalet kavramıyla ifade edilmektedir.

Başka ayetlerde de insanın ruhi ve manevi yapısında bulunan ve İslâm filozoflarınca inayet ve nizam kavramlarıyla açıklanacak olan denge (itidal) ve ahenk, adalet kavramının karşılığı olarak niteleyeceğimiz insanın ahsen-i takvim üzerine yani en güzel şekilde yaratılışını da adalet olarak kabul edebiliriz.

Felsefede insan nefsinin düşünme veya bilgi gücü, öfke gücü ve şehvet gücü olmak üzere üç temel gücünden üç fazilet doğar. Bunlar sırasıyla hikmet, şecaat ve iffettir. Adalet ise bu üç faziletin gerçekleşmesiyle kazanılan ve hepsini içine alan (bk. İbn Miskeveyh, s. 128, 137, 141) dördüncü temel fazilettir.

İslâm ahlakçıları, “Hikmet müminin yitiğidir” (Tirmizî, “ʿİlim” 19; İbn Mâce, “Zühd”, 15) anlamındaki Peygamber (s.a.s) irşadından hareketle, İslâm’ın temel prensipleri ile bağdaşabilen diğer görüşler gibi yukarıda belirtilen fazilet görüşünü de benimsemişlerdir.

Gazali’ye göre, esasen Hucurât suresinin on beşinci ayeti bu temel faziletleri ihtiva etmektedir (bk. İhya, III, 55). İslâm ahlak literatüründe, ilk üç faziletten her biri zaman zaman farklı terimlerle ifade edildiği halde, dördüncü fazilet daima adalet olarak isimlendirilmiştir.

En büyük hasletlerle, akılla, kabiliyetlerle ve daha nice üstün özelliklerle yaratılmış insan. Yeryüzünün halifesi, tüm alemin efendisi olan insan. Allah’ın kendisine tek muhatap edindiği varlık olan insan.

Böyle üstün vasıflarla yaratılmış olan bizler, iyi-kötü, hayır-şer, günah-sevap dengesinde tasarlanmışızdır. Hakikaten de insanın bir tarafı hakka, bir tarafı batıla; bir tarafı hidayete ve bir tarafı da dalalete bakar ve her an iki tarafa meyledecek kabiliyete sahiptir.

İnsanın yaratılış fıtratı olan bu çift yönlülüğünü aşırılığa gitmeden bir dengede tutmasına istikamet, adalet deriz.

İstikamet yani adalet ahlak ve tasavvuf kitaplarında insanın bütün yükümlülüklerine riayet etmesi, yeme, içme, giyinme ve her türlü dinî-dünyevî konuda itidal çizgisini takip etmesi, görevlerini yaparak günahlardan uzak durması, dinin ve aklın irşadına göre ubudiyet yolunda ilerlemesi gibi değişik şekillerde açıklanmıştır.

Adalet, “Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden güvende olduğu kimsedir. Mümin de insanların can ve malları konusunda kendisinden emin oldukları kimsedir.” (Tirmizî, İman, 12) hadisinin hayatımıza yansımasıdır.

Kendisinden emin olunan kişi (Müslüman veya Mümin) yaptığı tüm işlerde denge ve ahengi gözetecek, ahlaki değerlerin hepsine sahip olacak ve adaleti uygulamak için bütün gayretini sarf edecek. Böylece hayatını tam bir itidal ve denge içinde devam ettirecektir.

Hâsılı, Allah (c.c) adaleti emrederken, istikamet üzere olup yaptığımız her işimizi düzgün, olması gerektiği gibi yerine getirmemizi ve de kulluğumuzu kendisinin (c.c) emrettiği şekilde yapmamızı istemektedir.

* * *

Mesut AKDAĞ

mesut akdag - Adalet ve İnsana Yansıması

Yorum Yaz

Yorum göndermek için buraya tıklayın

Web Site Hakkında

Sivrihisar Web Medya

Sivrihisar Şehrengizi

sivrihisar sehrengizi 1 - Adalet ve İnsana Yansıması

Gönül Dağı Dizi Film

dizi